Samen werken maken van een sterke belangenbehartiging?
Op 7 oktober 2021 vragen we jouw stem en visie op de toekomst van de belangenbehartiging voor het cultureel-erfgoedveld. Al meer dan 10 jaar verdedigt het Overleg Cultureel Erfgoed (OCE) de belangen van het cultureel erfgoed. Soms met spraakmakende acties, maar even vaak in de luwte en achter de schermen. Tot op vandaag zijn enthousiaste vrijwilligers de drijvende kracht achter OCE. Nieuwe uitdagingen vragen nieuwe kaders. Een denkoefening dringt zich op en daar hebben we jou bij nodig.
Op welke thema’s kan een belangenbehartiger voor jouw organisatie het verschil maken? Welke rol(len) neemt een belangenbehartiger idealiter op volgens jou? En welke organisatievorm kan deze rollen schragen en dragen? We gaan aan de slag met enkele scenario’s en zoeken een weg richting gedegen belangenbehartiging voor onze sector.
Wanneer? Donderdag 7 oktober 2021 van 9:30u tot 11:30u.
De cultuurcoronapremie is een forfaitaire subsidie van 1.500 euro voor de kwetsbare kernspelers in het Vlaamse culturele ecosysteem die momenteel niet kunnen genieten van de verschillende federale en/of regionale compensatiemaatregelen, maar toch schade hebben geleden door de coronacrisis.
Werk heeft waarde. Ook in de kunstensector. Daarom werkte oKo, samen met partners en experten uit de sector aan een charter fair practices. Dat lanceerden ze de naam Juist is Juist. Ontdek het via het webplatform www.juistisjuist.be.
Juist is Juist definieert heldere en eerlijke principes en praktijken voor samenwerkingen in de kunstensector. Het doet dat voor alle disciplines: podiumkunsten, muziek (van pop tot klassiek), beeldende en audiovisuele kunsten. Iedereen die creëert, speelt, tentoonstelt, cureert en resideert heeft dankzij Juist is Juist toegang tot informatie over juiste arbeidsrelaties. En dat voor alle betrokken partijen: opdrachtgevers en opdrachtnemers, producenten en coproducenten, presentatieplekken en bespelers.
Kennisplatform & toolbox
Juist is Juist maakt de vertaalslag van goede bedoelingen naar praktijk. Het is een online kennisplatform met toolbox dat de nodige handvatten aanreikt om op basis van een gelijkwaardig partnerschap in een samenwerking te stappen. Juist is Juist houdt er rekening mee dat fair practices al naargelang de context kunnen verschillen – zonder daarbij ooit de juridische en solidaire basisprincipes ter discussie te stellen.
Een toolbox met instrumenten waar iedereen in de sector mee aan de slag kan en die onderhandelingsgesprekken transparanter en makkelijker kunnen laten verlopen. Tools om de principes en afspraken te realiseren dus. Het zijn toegankelijke instrumenten die alle betrokkenen empoweren om geïnformeerd aan een (artistieke) samenwerking te beginnen.
Meedoen
Ontdek Juist is Juist via www.juistisjuist.be. Wil je de principes van Juist is Juist mee uitdragen en je engagement om juist te werken kenbaar maken? Dat kan! Toon je ambitie om juist te werken via de meedoen-pagina. En volg het initiatief via Facebook, Instagram en Twitter.
Via een enquête werd in de tweede helft van april de brede sector bevraagd. Dat gebeurde op initiatief van het Overleg Cultureel Erfgoed (OCE). Er kwamen in 10 dagen 333 antwoorden binnen. Dat toont aan dat de problemen ernstig zijn en tevens dat ze niet eenvoudig op te lossen zijn. Ze gaan over financiële zorgen van organisaties, maar evenzeer over het aantasten van de kern van werkingen, de precaire positie van bepaalde professionele categorieën, het al dan niet tijdelijk afhaken van vrijwilligers, de financiële schade bij freelancers enz. Van die 333 antwoorden kwamen er niet minder dan 200 van vrijwilligers en -verenigingen. Dat toont aan dat de coronacrisis net voor hen een grote impact heeft.
Er kwamen antwoorden van landelijke en niet-landelijke musea, erfgoedcellen, landelijke dienstverleners, WIE (Werkplaats Immaterieel erfgoed), vrijwilligersorganisaties, lokale archieven, erfgoedbibliotheken en diverse niet-erkende organisaties met een erfgoedwerking.
Deze enquête richtte zich niet enkel tot de gesubsidieerde sector, maar ook tot niet-gesubsidieerde sector, tot de vrijwilligers en gemeenschappen. Zo komen andere perspectieven en noden aan het licht (o.a. forains en circussen) en worden sociale aspecten zichtbaar.
In deze verwerking werden de namen van de betrokken organisaties niet opgenomen. Het gaat immers om een algemene schets, geen benadering voor een specifieke organisatie.
In het eerste luik is een samenvatting gemaakt van de grootste problemen, aangevuld met een aantal voorstellen hoe de problemen kunnen aangepakt en (deels) opgelost worden. Daarna volgt een overzicht per deelsector van het cultureel erfgoed. In deze nota werden algemene conclusies aangevuld met conclusies per deelsector, voor zover dat relevant is.
Het coronavirus en de daarmee gepaard gaande corona-maatregelen hebben een grote weerslag op de werking van vele organisaties en verenigingen. Gelukkig heeft de overheid aandacht voor de gevolgen van de crisis. Met deze korte bevraging wil OCE pijnpunten in de cultureel-erfgoedsector aan het licht brengen en een eerste zicht krijgen op de totaliteit van de impact.
U heeft tot 24 april de kans om van u te laten horen door een korte vragenlijst in te vullen via deze link: https://forms.gle/PKveD1VxNA9n7But8. OCE zal deze informatie anoniem verwerken en overmaken aan de Vlaamse regering zodat die de juiste maatregelen kan nemen.
(Afbeelding: Collectie KU Leuven Bibliotheken – Flandrica.be)
Polyfonie voor het Vlaanderen van de toekomst!
Collega’s
Sinds vrijdag 8 november heeft de brede cultuursector zicht op de
beleidsvoorstellen in de nota Cultuur, Jeugd en Media voor de periode 2019 –
2023. Tegelijk bezorgde de Vlaamse Regering ook een begrotingsvoorstel voor
2020 aan het Vlaams Parlement, waarin de schaar wordt gezet in de middelen voor
cultuur. Cultureel erfgoed lijkt daarbij gespaard. Althans qua budget.
Of toch niet? Want de cultureel-erfgoedsector werkt niet geïsoleerd van de rest
van de culturele sector of maatschappij. En waarin worden de bespaarde middelen
straks geïnvesteerd?
Vele stemmen uit de brede cultuursector lieten zich al horen op de
podia, op de straat, op de sociale media…
Op dit Groot Onderhoud in het teken van meerstemmigheid willen we als
verzamelde erfgoedsector ook onze stem laten horen in het debat.
Omdat we geloven dat investeren in cultureel erfgoed een investering is in de
toekomst. Omdat we solidair willen zijn met onze collega’s uit de kunsten, uit
het socio-cultureel werk. Want de kracht van polyfonie (die trouwens zijn
bakermat vindt in Vlaanderen) zit in de wisselwerking tussen verschillende
stemmen. Wie raakt aan één zanglijn, verstoort de samenzang.
Polyfonie: Elke Canon is
meerstemmig
Welke rol wil het cultureel erfgoedveld opnemen in het
maatschappelijke debat? En waar begint en eindigt deze rol? Bij het stimuleren
van reflectie, bij het aanjagen van debat, of bij het ‘neutrale’ presenteren?
Kan dit überhaupt wel? Iedere inhoudelijke en vormelijke beslissing bepaalt mee
wie wel en wie niet wordt aangesproken. Wat wel of niet in beeld wordt
gebracht. Vandaag staan we hier op deze sectordag rond ‘Conflict en
meerstemmigheid’ om met de verschillende deelsectoren het gesprek aan te gaan
en resoluut te kiezen voor de rijkdom van de polyfonie.
Deze muzikale vernieuwing die ooit in onze regio ontstond en van
daaruit de wereld heeft veroverd, is een goede metafoor voor wat zich vandaag
in onze sector afspeelt. In onze musea, bibliotheken, archieven en verenigingen
weerklinkt een prachtige samenzang van de diverse soorten erfgoed, van de grote
en kleine verhalen, van het economisch kostbare tot het emotionele waardevolle,
erfgoed van iedereen die vandaag in en aan Vlaanderen mee bouwt.
Wij geloven in het fijnmazige netwerk van erfgoedspelers dat zo
typisch is voor Vlaanderen. In al die cultureel-erfgoedorganisaties,
dienstverleners en verenigingen die elk vanuit hun perspectief zorgen voor
erfgoed en tradities. Zíj vormen sámen al jaren de Vlaamse canon. Wij houden
daarom geen pleidooi voor één register, voor één perspectief, voor één enkel
Museum van de Vlaamse Geschiedenis. We pleiten juist voor véle, vanuit
pluralistische waarden. Ons werk gaat niet enkel over de grootsheid van één
Vlaams verleden, maar over een dynamisch proces, over wat mensen vandaag
koesteren en belangrijk vinden, en welk erfgoed we kunnen doorgeven aan nieuwe
generaties. Dat erfgoed komt uit àlle hoeken en lagen van de samenleving.
Investeren in het
bestaande, historisch gegroeide weefsel, versterkt het opgebouwde geheugen en
de verwevenheid ervan met de veranderende samenleving. In samenspraak met
beleidsmakers en vertegenwoordigers van de erfgoedgemeenschappen kunnen we deze
opdracht ook in de toekomst autonoom oppakken vanuit onze professionele
deontologie. Het is ook vanuit die houding dat we graag de dialoog aangaan met
o.m. het beleidsdomein toerisme of onderwijs om ervoor te zorgen dat erfgoed
niet louter instrumenteel wordt ingezet om economische of ideologische
doeleinden te realiseren.
Solidair
en toekomstgericht: bouwen aan het erfgoed van morgen
Elke generatie heeft recht
op zijn erfgoed, op zijn “Vlaamse Meesters”. Nu wordt de blik gericht op
Breugel en Van Eyck, maar dat mag ons niet blind maken voor hedendaagse
ontwikkelingen en de prille creativiteit die vandaag broeit. Er is immers een
directe samenhang tussen de kunstensector, het sociaal-cultureel werk en de
erfgoedspelers.
Wie beknibbelt op
subsidies voor de kunsten, wie raakt aan het verenigingsleven, raakt ook aan de
erfgoedsector, aan het ‘erfgoed-to-be’. Een druppelende projectsubsidiekraan
laat de innovatie verdorren, ze droogt de humuslaag uit die onze sector en
maatschappij voedt, ze sluit de cultuursector af van de moeilijk bereikbare
maatschappelijke doelgroepen.
Een generieke besparing
van 6% en een besparing van 60% op de projectmiddelen bij onze cultuurcollega’s
hypothekeert de toekomst, ook die van erfgoed. De geschiedenis leert ons dat
dit leidt tot een braindrain van Vlaams talent naar andere landen. Vandaag
lonkt Duitsland met een verhoging van de culturele middelen met 9%.
Investeer: lokaal én
globaal!
De Vlaamse regering droomt van internationaal excelleren, van
erfgoed als verbeeldend exportproduct. De historische achterstand en tekorten
waar de sector mee kampt, steken echter schril af tegen deze ambities: in de
erfgoedsector die financieel naar adem hapt, gaat internationale export vaak
ten koste van de eigen dynamiek en de autonomie van het erfgoedwerk vandaag.
De erfgoedsector smeekte al jaren om een stijging van de middelen
om minstens het niveau van onze buurlanden te kunnen halen. De Vlaamse overheid
heeft eind 2018 deze nood gelenigd en 9,6 miljoen euro extra uitgetrokken voor
musea, archieven, erfgoedbibliotheken en landelijke dienstverlenende rollen.
Met de besparing van 3% wordt hiervan meteen 1,4 miljoen teruggenomen. Daarnaast
zou ook ons steunpunt FARO met 8% beknot worden. De beslissing over de
erfgoedconvenants
die lokaal en regionaal werken wordt volgend jaar pas genomen. Zij moesten het voorbije decennium tot 20% inleveren,
terwijl de verwachtingen enkel toenemen. En dan kijken we enkel naar de Vlaamse
financiering. Lokale besturen nemen hun financiële verantwoordelijkheid
voor de sector op, maar gaan ook over tot besparingen.
De erfgoedsector wil zelf ook op
internationaal niveau meekunnen, op voorwaarde dat
deze niet ten koste gaan van de kracht en ecologie van het werkveld. We zijn ook
bereid om op te zoek te gaan naar aanvullende financiering om de tekorten in te
perken. Alleen is het huidige kader niet aangepast aan de mogelijkheden. We
vragen dat er de volgende jaren wordt ingezet op het ontwikkelen van fiscale
tools die het mogelijk maken om bijkomende financiering te ontwikkelen (tax
shelter en andere) en een indemniteitsregeling om grote tentoonstellingen
betaalbaar te maken.
Investeren in de creatieve
sector, cultuur – en erfgoedsector loont. Pascal Cools, directeur van Flanders
DC toont aan dat er 171.265 mensen in de creatieve sector werken die samen voor
12,5 miljard euro aan toegevoegde waarde creëren. De tewerkstelling in de
creatieve sector groeide met 26%, die van de Vlaamse economie in het algemeen
met 6%. Gerichte investeringen in de noden die de Vlaamse erfgoedorganisaties
consequent hebben aangekaart, kunnen zorgen voor een bijkomend positief
vliegwieleffect in de brede samenleving. Daarmee vormen we niet alleen “een
bron van verbazing, informatie, emotie, vreugde, schoonheid en vertier maar ook
een economisch powerhouse”, aldus de directeur van het Departement Economie,
Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse overheid.
We horen graag dat er 2
miljoen extra wordt aangekondigd.
Echter, waarin precies wil de
regering straks die extra middelen – die eerst ook via besparingen van 3% worden
bijeen gebracht – investeren? Als sector vragen we aan Minister Jambon om hierover in dialoog te kunnen gaan.
Op voorstel van minister van Cultuur Sven Gatz, heeft de Vlaamse Regering de vijfjarige werkingssubsidies 2019-2023 voor cultureel-erfgoedorganisaties verdeeld. In totaal stijgt de subsidiepot met 9,6 miljoen extra middelen tot ruim 37 miljoen euro per jaar. Met die historische structurele injectie krijgt de sector na lang aandringen opnieuw adem en groeikansen. De werkingssubsidies in deze ronde konden aangevraagd worden door:
collectiebeherende organisaties: musea, culturele archiefinstellingen en erfgoedbibliotheken;
landelijke dienstverlenende organisaties die aan andere actoren diensten aanbieden rond de zorg voor en de omgang met cultureel erfgoed;
een organisatie die de cultureel-erfgoedwerking opneemt voor het immaterieel cultureel erfgoed.
Na de begroting van de Vlaamse Regering die gisteren werd voorgesteld, is het zeker dat de culturele erfgoedsector meer middelen krijgt als voordien. Het huidige bedrag van 27,6 miljoen euro per jaar wordt met 9,6 miljoen euro opgetrokken. Hoeveel geld elk afzonderlijk museum, archief, erfgoedbibliotheek of dienstverlenend centrum gaat krijgen, is nog niet beslist. Meer nieuws volgt na 1 oktober. Geert Sels schreef over deze extra middelen een artikel in De Standaard. Je kan dit artikel hier raadplegen.
OCE en het Vlaams Museumoverleg zijn een campagne gestart: #wijzoudenzoveelmeervooruwillendoen, een sensibiliseringscampagne voor meer middelen voor cultureel erfgoed in Vlaanderen. Deze campagne loopt tot 21 september, de allerlaatste dag dat de sector kan sensibiliseren en aandacht kan vragen om met de bijkomende investeringsmogelijkheden en het grote potentieel van de cultureel-erfgoedsector in Vlaanderen rekening te houden tijdens de begrotingsbesprekingen van de Vlaamse Regering.
Hoe kunnen erfgoedorganisaties volgens de initiatiefnemers aan deze campagne meewerken?
Realiseer zo snel mogelijk een gepersonaliseerde flyer. Op de campagnewebsite en onderaan dit bericht vindt u voorbeelden en sjablonen per deelsector om zelf aan de slag te gaan.
Leg de flyer ter beschikking aan de balie en motiveer bezoekers om via de website te laten weten dat de erfgoedsector in Vlaanderen een financiële injectie verdient.
Neem foto’s van bezoekers met de flyer in de hand.
Verdeel foto’s en flyers via de eigen sociale media.
Motiveer uw achterban (personeel, bestuurders, vrijwilligers, bezoekers en gebruikers) om naar de site te surfen en deel te nemen aan de poll.
Bezorg uw gepersonaliseerde flyer en foto’s aan OCE voor verwerking in de website.
De boodschap die OCE en het Vlaams Museumoverleg met de campagne willen uitdragen is: erfgoed in Vlaanderen is van iedereen en voor iedereen, het is de som van vele prachtige deelsectoren, groot en klein. Als we allemaal samen dit initiatief ondersteunen en iedereen zijn doelpubliek meekrijgt, kan de roep voor meer middelen voor de cultureel-erfgoedsector ook meer gehoor krijgen!
Sjabloon flyerontwerp : Het sjabloon kan je zelf makkelijk aanpassen met InDesign, of door OCE laat aanpassen door eenvoudigweg een logo en een aangepaste tekst in te sturen. Reken wel op verwerkingstijd bij de laatste optie!
OCE betreurt de beslissing van de Vlaamse regering om de subsidiëring van een aantal belangenbehartigers in het culturele landschap terug te schroeven. OCE heeft als belangenbehartiger geen subsidies ontvangen in het verleden, maar verschillende zusterbelangenbehartigers, waaronder VVBAD, verliezen vanaf 2019 wel hun subsidie. Dit heeft hoe dan ook gevolgen voor de getroffen deelsector en hun werking. OCE wil dan ook pleiten voor een basissubsidiëring voor alle belangenbehartigers binnen het culturele werkveld.
In het verleden gaf het regeerakkoord al aan dat er een hervorming zou komen voor de koepels, federaties en steunpunten in cultuursector, met het oog op een betere efficiëntie en meerwaarde, vanuit het principe: minder geld naar de bovenbouw, meer geld naar het werkveld. De middelen die hierdoor vrijkomen vanaf 2019, komt er een steunpunt voor de lokale en bovenlokale cultuurwerking. Wat de werking van dit steunpunt precies zal inhouden en op welke verschillende subsectoren dit zich zal richten, is niet geweten.
